Πως να ξεκινήσεις τον δικό σου Ραδιοφωνικό Σταθμό (2024)

Είτε ήθελες πάντοτε να ανοίξεις το δικό σου ραδιοφωνικό σταθμό, είτε να μάθεις με ποιον τρόπο βγάζουν χρήματα οι ραδιοφωνικοί σταθμοί, μέσα από αυτό τον οδηγό θα δούμε όλα τα βασικά που πρέπει να γνωρίζεις για να ξεκινήσεις σωστά και δυναμικά.

Το ράδιο δεν έχει πεθάνει. Για την ακρίβεια, υπάρχουν ακόμα εκατομμύρια άνθρωποι που λατρεύουν να ακούνε τους αγαπημένους τους ραδιοφωνικούς σταθμούς, να παίρνουν μέρος στις συζητήσεις, να μαθαίνουν όλα τα νέα, ή απλά να απολαμβάνουν τις επιλογές κάθε ραδιοφωνικού σταθμού. Υπάρχουν επίσης αρκετοί ραδιοφωνικοί σταθμοί στους οποίους μπορείς να συντονιστείς, τόσο ελληνικοί, όσο και από ολόκληρο τον κόσμο.

Για την ακρίβεια, το ραδιόφωνο όχι μόνο δεν έχει πεθάνει, αλλά συνεχίζει να εξελίσσεται και να αναπτύσσεται παράλληλα με τη ραγδαία άνοδο της τεχνολογίας. Άλλωστε, ήταν μόλις λίγες ημέρες πριν που δημοσιεύτηκε το άρθρο στο TechGuides για το πως η Τεχνητή Νοημοσύνη έχει αλλάξει τον κόσμο γύρω μας, και πως θα συνεχίζει να το κάνει καθώς κυκλοφορούν νέα AI εργαλεία.

Αξίζει να ασχοληθείς με το ραδιόφωνο το 2023;

Με απλά λόγια, ναι! Αν συνεχίζεις να απολαμβάνεις τους αγαπημένους σου ραδιοφωνικούς σταθμούς μέχρι και σήμερα και συνεχίζει να σου αρέσει η ιδέα γύρω απ’ το να έχεις τον δικό σου ραδιοφωνικό σταθμό, τότε δεν υπάρχει λόγος να μην αναζητήσεις περισσότερο γύρω από αυτό. Επιπλέον, αν το ραδιόφωνο είχε πεθάνει, δεν θα συνέχιζε να υπάρχει η ανάπτυξη που υπάρχει γύρω από αυτό.

Αν και συνήθως οι περισσότερες έρευνες γίνονται γύρω από μεγάλες αγορές, όπως για παράδειγμα στις ΗΠΑ, τα περισσότερα στατιστικά αφορούν το μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων και μας παρέχουν μια καθαρότερη εικόνα για το πως λειτουργεί η αγορά ενός συγκεκριμένου αντικειμένου, θέματος κ.λπ.

Σύμφωνα με το Statista, μια απ’ τις μεγαλύτερες και γνωστότερες ιστοσελίδες αναφορών και στατιστικών σε ολόκληρο τον κόσμο, ξοδεύονται περίπου 36.1 δισεκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο για την προώθηση επιχειρήσεων σε ραδιοφωνικούς σταθμούς. Επιπλέον, περισσότεροι Αμερικανοί ακούνε ραδιόφωνο απ’ ότι χρησιμοποιούν το Facebook κάθε βδομάδα.

Ορισμένα στατιστικά του ραδιοφώνου για το 2022-2023:

• Το 78,8% της καθημερινής ακουστικής ακρόασης αποδίδεται στο ζωντανό ραδιόφωνο, με το 53,2% να ανήκει στους νέους 15-24 ετών.
• Το 46% των ακροατών σκέφτηκε να αγοράσει κάτι αφού άκουσε μια διαφήμιση στο ραδιόφωνο.
• Το 59% των ακροατών του ραδιοφώνου έδειξαν ισχυρή δέσμευση με το ραδιόφωνο και τα μηνύματα χορηγίας του και συμφώνησαν ότι το NPR προσελκύει το μυαλό τους με πιο θετικό τρόπο από ό,τι άλλα μέσα.
• Τα έσοδα στον τομέα του παραδοσιακού ραδιοφώνου αναμένεται να φτάσουν τα 35,65 δισ. δολάρια έως το 2027, με ετήσιο ρυθμό αύξησης 0,47%.
• Το ραδιόφωνο έχει την υψηλότερη εμβέλεια στις ΗΠΑ με 95%, καθιστώντας το το πιο δημοφιλές μέσο επικοινωνίας.
• Το 2020, το 25% των ακροάσεων σε ραδιοφωνικούς σταθμούς στις Ηνωμένες Πολιτείες προήρθαν μέσω του ίντερνετ.
• Μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες, υπήρχαν 15.273 ραδιοφωνικοί σταθμοί το 2019.

Τα παραπάνω στατιστικά και facts δείχνουν την πραγματική δύναμη του ραδιοφώνου ως ένα marketing εργαλείο, ακόμα και χρόνια αργότερα μετά την εφεύρεση του. Τα στατιστικά δείχνουν επίσης τα τεράστια ποσά που επενδύονται για διαφημιστικές καμπάνιες μέσω ραδιοφωνικών σταθμών, γεγονός που μιλά για την αποτελεσματικότητα και τη δημοτικότητά του ως μέσο.

Οπότε, αξίζει να ασχοληθείς με το ραδιόφωνο το 2023; Η απάντηση θα σου δοθεί με το που διαβάσεις το άρθρο και όλα όσα θα χρειαστείς για να ξεκινήσεις τον δικό σου ραδιοφωνικό σταθμό.

Το ραδιόφωνο παραμένει μια δημοφιλής μορφή κατανάλωσης μέσων ενημέρωσης ακόμη και στην εποχή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Οι πληροφορίες καταδεικνύουν ότι το ραδιόφωνο εξακολουθεί να έχει μεγάλο κοινό και είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για τους διαφημιστές για να προσεγγίσουν πιθανούς πελάτες.

Παρέχει επίσης μια εικόνα για τις συνήθειες των Αμερικανών στα μέσα ενημέρωσης και υποδεικνύει ότι το ραδιόφωνο εξακολουθεί να είναι μια πολύτιμη πλατφόρμα επικοινωνίας και ψυχαγωγίας.

Η ανάπτυξη του ραδιοφώνου τα τελευταία χρόνια

Ο Γκουλιέλμο Μαρκόνι συχνά αναφέρεται ως ο εφευρέτης του ραδιοφώνου. Ως νεαρός άνδρας που ζούσε στην Ιταλία, ο Marconi διάβασε μια βιογραφία του Hienrich Hertz, ο οποίος είχε γράψει και πειραματιστεί με τις πρώιμες μορφές της ασύρματης μετάδοσης. Στη συνέχεια, ο Marconi επανέλαβε τα πειράματα του Hertz στο σπίτι του, στέλνοντας με επιτυχία μεταδόσεις από τη μια πλευρά της σοφίτας του στην άλλη [πηγή: American Experience].

Η τεχνολογία που χρειαζόταν για την κατασκευή ενός ραδιοπομπού και δέκτη ήταν σχετικά απλή και η γνώση για την κατασκευή τέτοιων συσκευών έφτασε σύντομα στο κοινό. Οι ερασιτέχνες συνωστίστηκαν γρήγορα στα ραδιοφωνικά κύματα, μεταδίδοντας μηνύματα σε οποιονδήποτε εντός εμβέλειας και, μέχρι το 1912, έλαβαν τα πρώτα κυβερνητικά ρυθμιστικά μέτρα που απαιτούσαν άδειες και περιορισμούς στις περιοχές μετάδοσης για τη λειτουργία των ραδιοφωνικών τους σταθμών [πηγή: EarlyRadioHistory].

Σήμερα, υπάρχουν περισσότεροι από 43.770 ενεργοί ραδιοφωνικοί σταθμοί σε ολόκληρο τον κόσμο, σύμφωνα με το CIA World Factbook 2000. Από αυτούς, είναι 16.500 AM σταθμοί, 26.000 FM σταθμοί και 1.500 σταθμοί βραχέων κυμάτων (shortwave stations) [πηγή: Groups.Ischool.Berkeley.edu]. Νέοι ραδιοφωνικοί σταθμοί εμφανίζονται συνεχώς, ενώ καθώς η τεχνολογία της Τεχνητής Νοημοσύνης συνεχίζει να εισέρχεται στις συσκευές, τις εφαρμογές και τα λειτουργικά συστήματα που χρησιμοποιούμε καθημερινά, το ίδιο ξεκίνησε να κάνει και στο ραδιόφωνο.

Μέσα στους ερχόμενους μήνες θα ξεκινήσουμε να βλέπουμε τους πρώτους AI ραδιοφωνικούς σταθμούς, οι οποίοι θα χρησιμοποιούν την Τεχνητή Νοημοσύνη για να παίζει ασταμάτητα 24/7 τα κατάλληλα κομμάτια, για γράφει και να δημοσιεύει περιεχόμενο στις ιστοσελίδες των ραδιοφωνικών σταθμών, μέχρι και να απαντάει αυτόματα και έξυπνα στα μηνύματα των ακροατών.

Η Futuri πήρε τον τίτλο της πρώτης εταιρείας που παρουσίασε το πρώτο ραδιόφωνο το οποίο λειτουργεί με τη χρήση Τεχνητής Νοημοσύνης. Πιο συγκεκριμένα, το RadioGPT – όπως ονομάζεται – μπορεί θεωρητικά να αντικαταστήσει τους ανθρώπους, παίζοντας ασταμάτητα μουσική. Με άλλα λόγια, βάζει ένα τέλος σε όλους τους δημιουργούς και DJs που μέχρι σήμερα εργαζόντουσαν σε ραδιοφωνικούς σταθμούς.

Σύμφωνα με την ιστοσελίδα της εταιρείας, τα AI bots βασίζονται στο GPT-4 και μπορούν όχι απλά να δημιουργούν μουσικές λίστες, αλλά να αναφέρουν και τον καιρό, τα νέα, ή ακόμα και να απαντάνε στις ερωτήσεις των ακροατών. Το RadioGPT μπορεί επίσης να δημιουργεί τα δικά του άρθρα, να μετατρέπει τα live shows σε podcasts και να παρέχει ενημερώσεις στα κοινωνικά δίκτυα.

Το συγκεκριμένο project αναμένεται να κυκλοφορήσει τον Απρίλιο του 2023 και επρόκειτο να αναλάβει περισσότερους από 250 ραδιοφωνικούς σταθμούς που βασίζονται στις ΗΠΑ και στον Καναδά.

Αν και η εταιρεία αναφέρει πως η Τεχνητή Νοημοσύνη θα χρησιμοποιηθεί για να αναλάβει εργασίες που ένας άνθρωπος δεν θα μπορούσε να αναλάβει για τόσες ώρες και δεν πρόκειται για να χρησιμοποιηθεί για να αντικαταστήσει τα ανθρώπινα χέρια, λίγο-πολύ όλοι γνωρίζουμε πως κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να συμβεί.

Είναι θέμα χρόνου για να δούμε και να καταλάβουμε κατά πόσο μπορεί η ανθρωπότητα να κινείται με τους ίδιους ραγδαίους ρυθμούς με τους οποίους εξελίσσεται η τεχνητή νοημοσύνη. Το μόνο σίγουρο είναι πως αρκετά πράγματα θα απλοποιηθούν περισσότερο από ποτέ άλλοτε, όπως συμβαίνει και με κάθε άλλο τεχνολογικό εργαλείο, συσκευή ή μηχανή που κυκλοφορεί πλέον.

Πως βγάζουν χρήματα οι ραδιοφωνικοί σταθμοί;

Δεν είναι μυστικό πως οι ραδιοφωνικοί σταθμοί έχουν έξοδα. Κάποιοι περισσότερα από κάποιους άλλους, ανάλογα τον εξοπλισμό, το στούντιο και τους ανθρώπους που εργάζονται σε αυτό. Και από την στιγμή που οι περισσότεροι ραδιοφωνικοί σταθμοί παρέχονται δωρεάν, πως βγάζουν αρκετά χρήματα ώστε να καλύπτουν τα έξοδα τους;

Όπως συμβαίνει και με το κοινό της τηλεόρασης, των κοινωνικών δικτύων και πλατφορμών όπως το YouTube, το ίδιο το κοινό των ραδιοφωνικών σταθμών είναι και το προϊόν που πωλείται στους διαφημιστές. Παίζοντας sponsored περιεχόμενο και κλείνοντας συνεργασίες με διάφορα brands και διαφημιστικές εταιρείες, οι ραδιοφωνικοί σταθμοί χρησιμοποιούν την δύναμη των στατιστικών τους για να βγάζουν χρήματα.

Διαφημίσεις On-Air

Κατόπιν συμφωνίας για το χρονικό διάστημα που θα παίζει κάθε διαφημιστικό σποτάκι και έως πόσες φορές μέσα στη μέρα, τη βδομάδα ή το μήνα, οι ραδιοφωνικοί σταθμοί κλείνουν συνεχώς συνεργασίες με διαφορετικά brands. Αυτός είναι ο συχνότερος τρόπος με τον οποίο βγάζουν συνήθως χρήματα οι περισσότεροι ραδιοφωνικοί σταθμοί, αλλά είναι και ο δυσκολότερος, μιας και απαιτεί να έχεις ένα μεγάλο αριθμό ημερησίων ακροατών για να προσελκύεις διαφημιστές.

Όσο πιο μεγάλος είναι ο αριθμός των ακροατών σου, όσες πιο πολλές φορές θα παίζεται ένα διαφημιστικό σποτάκι και όσο πιο μεγάλο θα είναι σε χρονική διάρκεια, τόσα πιο πολλά χρήματα κερδίζει ο ραδιοφωνικός σταθμός από τον εκατοστέ διαφημιστή. Παρόλα αυτά, κάθε ραδιοφωνικός σταθμός λειτουργεί διαφορετικά, με κάποιους να παρέχουν σταθερά πακέτα και άλλους διαφορετικό κόστος ανάλογα τη κάθε συνεργασία.

Οι διαφημίσεις On-Air αφορούν τα διαφημιστικά σποτάκια που ακούς συχνά σε ραδιοφωνικούς σταθμούς μεταξύ των κομματιών και προωθούν ένα προϊόν, μια υπηρεσία, μια εκδήλωση, ένα brand, ή περνάνε κάποιο μήνυμα στους ακροατές τους. Οι ραδιοφωνικοί σταθμοί λαμβάνουν έτοιμα τα διαφημιστικά σποτάκια, τα οποία στη συνέχεια παίζουν στις εκπομπές τους.

Sponsored Περιεχόμενο

Το sponsored περιεχόμενο αφορά συχνά τα διαφημιστικά μηνύματα που θέλει να περάσει ένας διαφημιστής μέσα από τις φωνές των παρουσιαστών. Με πιο απλά λόγια, οι παρουσιαστές της αγαπημένης σου ραδιοφωνικής εκπομπής διαφημίζουν ένα προϊόν, μια υπηρεσία, μια εκδήλωση και ούτω καθεξής.

Ένα καλό παράδειγμα θα ήταν στην εκπομπή «Πρωινό Φρικασέ», όπου ακούμε συχνά τους παρουσιαστές να αναφέρουν διάφορες ιστοσελίδες και καταστήματα. Ο Σερβετάς από την άλλη πλευρά προωθεί με έξυπνο τρόπο τους δικούς του διαφημιστές, παρέχοντας 40 καφεδάκια κάθε πρωί σε διάφορα καταστήματα 4all στην Θεσσαλονίκη.

Digital Marketing

Μέσω του digital marketing, οι σύγχρονοι ραδιοφωνικοί σταθμοί οι οποίοι έχουν αναπτύξει τις δικές τους ιστοσελίδες και τους δικούς τους online web players, έχουν την δυνατότητα να μετατρέψουν τους online ακροατές τους σε μια πηγή εισοδήματος.

Πιο συγκεκριμένα, ένας online ραδιοφωνικός σταθμούς μπορεί να προχωρήσει στα παρακάτω monetizations στην ιστοσελίδα του:

• Να προλάβει διαφημίσεις σε διάφορα σημεία της ιστοσελίδας από πλατφόρμες όπως η Google AdSense.
• Να χρησιμοποιεί το Affiliate Marketing εισάγοντας affiliate συνδέσμους σε διάφορα σημεία της ιστοσελίδας ώστε να κερδίζει προμήθεια από κάθε αγορά.
• Να προλάβει διαφημιστικά banners και να προωθεί μέσω content marketing και μέσω των social media τους σπόνσορες του.

Υπάρχουν αρκετές στρατηγικές που θα μπορούσε να ακολουθήσει ένας online ραδιοφωνικός σταθμός για να κάνει monetize την ιστοσελίδα και τον web player του ώστε να κερδίζει χρήματα από τις ακροάσεις. Μπορείς να επισκεφτείς την ενότητα κατασκευή ιστοσελίδων του TechGuides για να βρεις όλους τους τρόπους με τους οποίους μπορείς να κατασκευάσεις μια ιστοσελίδα σε λίγα μόλις λεπτά, και χωρίς γνώσεις πάνω σε γλώσσες προγραμματισμού.

Χρεώσεις Καλούντων

Αν και αυτή η μέθοδος χρησιμοποιούταν κυρίως παλαιότερα, θα πετύχεις ορισμένους ραδιοφωνικούς σταθμούς (κυρίως Αμερικανικούς) να βγάζουν χρήματα από τις κλήσεις ή τα μηνύματα που τους στέλνουν οι ακροατές τους. Πως το κάνουν αυτό; Συχνά οργανώνοντας διάφορους διαγωνισμούς στους οποίους για να πάρεις μέρος, θα πρέπει να στείλεις ένα SMS ή να πάρεις τηλέφωνο.

Κάθε SMS ή κλήση έρχεται και με μια ελάχιστη χρέωση, ενώ όσο πιο πολύ βρίσκεται στη γραμμή, τόσο πιο πολλά χρήματα κερδίζει ο ραδιοφωνικός σταθμός. Στην Ελλάδα δεν έχω πετύχει την συγκεκριμένη στρατηγική σε κάποιο ραδιοφωνικό σταθμό προς το παρόν, αλλά τα τελευταία χρόνια έχω πέσει πάνω σε αμερικανικούς σταθμούς που συνεχίζουν να χρησιμοποιούν τις χρεώσεις καλούντων.

Πως να ανοίξεις τον δικό σου ραδιοφωνικό σταθμό

Η πρώτη επιλογή που θα πρέπει να κάνεις αρχικά είναι με ποιο τρόπο θα προσεγγίζεις τους ακροατές σου. Αυτή την στιγμή, υπάρχουν τρεις βασικές επιλογές που μπορείς να χρησιμοποιήσεις, και μπορείς είτε να επιλέξεις με μια από αυτές, είτε να τις συνδυάσεις μεταξύ τους.

1. Κάνε μια έρευνα αγοράς

Δεν μπορώ να εκφράσω το πόσο σημαντικό είναι να κάνεις πρώτα μια έρευνα αγοράς προτού ξεκινήσεις να υλοποιείς οποιαδήποτε ιδέα ή project έχεις στο μυαλό σου. Μια σωστή έρευνα αγοράς θα σου δείξει ποιοι είναι οι ανταγωνιστές σου, τι κοινό τους ακούει, ποιες μουσικές προτιμήσεις και είδη εκπομπών έχουν τη μεγαλύτερη ζήτηση, πως βγάζουν χρήματα και τι είναι αυτό που θα μπορούσες να κάνεις εσύ καλύτερα.

Όχι μόνο είναι σημαντικό να δημιουργήσεις μια αναλυτική έρευνα αγοράς, αλλά κατά τη διάρκεια μπορεί μέχρι και να αλλάξεις άποψη για τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόσουν έως τώρα τον τρόπο με τον οποίο θα λειτουργούσε ο ραδιοφωνικός σου σταθμός. Άλλωστε, η ιδέα που είχες τόσο καιρό μπορεί τελικά μέσα από την έρευνα αγοράς να αποδειχθεί πως δεν έχει καθόλου ζήτηση, πράγμα που θα σε βάλει σε έξτρα έξοδα όταν δεν θα υπάρχουν ακροάσεις – και άρα διαφημιστές – ενώ τα έξοδα θα συνεχίζουν να τρέχουν.

Χρησιμοποίησε εφαρμογές όπως το Notion για να δημιουργήσεις τα απαραίτητα πρότυπα για την έρευνα αγοράς σου. Στη συνέχεια, χρησιμοποίησε διάφορα digital marketing εργαλεία για να ελέγξεις τους ανταγωνιστικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς και τη ζήτηση που υπάρχει στην Ελλάδα ή σε ολόκληρο τον κόσμο.

Εργαλεία όπως το SimilarWeb (για τη παρακολούθηση της κίνησης ιστοσελίδων), το Keywords Everywhere (για έλεγχο λέξεων-κλειδιών στην Google και το YouTube), το Statista (με ήδη υπάρχουσες ολοκληρωμένες έρευνες αγορών με αναλυτικά στατιστικά), το Ahrefs και το Semrush είναι εξαιρετικά για να κάνεις έναν βασικό έλεγχο και να δημιουργήσεις την πρώτη σου έρευνα αγοράς.

2. Σχεδίασε τον τρόπο λειτουργίας του

Κάθε ραδιοφωνικός σταθμός λειτουργεί με διαφορετικό τρόπο. Για παράδειγμα, κάποιοι παρέχουν τις δικές τους εκπομπές με διαφορετικούς παρουσιαστές, ενώ άλλοι παίζουν ασταμάτητα 24/7 μουσική με ή χωρίς διαφημίσεις ενδιάμεσα.

Θα πρέπει να σκεφτείς με ποιον τρόπο θέλεις να λειτουργεί ο δικός σου ραδιοφωνικός σταθμός, αν θα παρέχεις εκπομπές (και αν ναι, κάθε πότε και με τι θεματολογία), αν θα εστιάσεις σε συγκεκριμένα είδη μουσικής, αν θα υπάρχει ένα στάνταρ πρόγραμμα και πολλά ακόμα.

Εν συντομία, θα πρέπει να απαντήσεις στις παρακάτω ερωτήσεις:

• Θα υπάρχουν εκπομπές στον ραδιοφωνικό σταθμό;
• Αν υπάρχουν εκπομπές, ποιοι θα είναι οι παρουσιαστές και τι θα παρουσιάζουν;
• Θα υπάρχει ένα στάνταρ πρόγραμμα ή θα αλλάζει κάθε βδομάδα;
• Θα εστιάσει σε συγκεκριμένα είδη μουσικής ή θα παίζεις κάθε είδος;
• Θα αλλάζει το είδος της μουσικής ανάλογα την ώρα ή την μέρα;
• Θα υπάρχουν συγκεκριμένες ημέρες όπου θα παίζεται κάτι special;

Αν έκανες μια αναλυτική έρευνα αγοράς, οι περισσότερες ερωτήσεις θα έχουν απαντηθεί ήδη από τα τελικά αποτελέσματα της έρευνας σου. Στατιστικά όπως ποια είδη μουσικής έχουν τη μεγαλύτερη ζήτηση, ποιοι ραδιοφωνικοί σταθμοί και ποιες εκπομπές έχουν τον υψηλότερο αριθμό ακροάσεων, τι αναζητάει ο κόσμος και δεν παρέχει άλλος ραδιοφωνικός σταθμός και πολλά πολλά ακόμα.

3. Επέλεξε τον τρόπο που θα εκπέμπεις

Υπάρχουν τρεις βασικοί τρόποι με τους οποίους μπορείς να ξεκινήσεις το δικό σου ραδιοφωνικό σταθμό και να εκπέμπεις ζωντανά μουσική ή εκπομπές. Στη συνέχεια του άρθρου και στην ενότητα “Σύλλεξε όλο το απαραίτητο υλικό” θα αναφερθώ σε όλα τα προγράμματα και τις online πλατφόρμες που μπορείς να χρησιμοποιήσεις για να ξεκινήσεις.

Web Streaming / Online Radio

Αυτός είναι ο πιο σύγχρονος τρόπος για τη δημιουργία ενός ραδιοφωνικού σταθμού, καθώς επίσης και ο πιο οικονομικός (απ’ όλες τις απόψεις). Υπάρχουν αρκετές πλατφόρμες που σου επιτρέπουν πλέον να δημιουργείς και να διαχειρίζεσαι με ευκολία τους δικούς σου ραδιοφωνικούς σταθμούς, μέσα από σύγχρονα και εμπλουτισμένα διαχειριστικά περιβάλλοντα.

Αυτές οι πλατφόρμες σου επιτρέπουν να δημιουργήσεις τον δικό σου ραδιοφωνικό σταθμό μέσα λίγα μόλις λεπτά. Κάθε υπηρεσία έρχεται με τα δικά της συνδρομητικά πακέτα, ενώ ορισμένες σου επιτρέπουν να ξεκινήσεις να τις χρησιμοποιείς εντελώς δωρεάν για ένα μικρό χρονικό διάστημα ώστε να ελέγξεις τις δυνατότητες τους.

Παραδοσιακό AM/FM

Η παραδοσιακή «over the air» μετάδοση AM/FM προσφέρει υψηλό επίπεδο διαθεσιμότητας, που σημαίνει πως θα μπορείς να στήσεις όλο τον εξοπλισμό σε ένα στούντιο, στο σπίτι, ή ακόμα και στο όχημα σου. Στις περισσότερες περιοχές, η πρόσβαση σε εκπομπές AM/FM ρυθμίζεται και απαιτεί άδειες μετάδοσης (εκτός από τις άδειες πνευματικών δικαιωμάτων μουσικής που θα χρειαστείς).

Το πρόβλημα με το παραδοσιακό AM/FM είναι πως απαιτεί ένα συγκεκριμένο βασικό εξοπλισμό μετάδοσης για να ξεκινήσεις. Αυτό σημαίνει πως θα πρέπει να επενδύσεις από λίγα έως και αρκετά χρήματα για τον εξοπλισμό μετάδοσης, ανάλογα με τους στόχους και τις προσδοκίες σου. Το μόνο σίγουρο είναι πως θα εμφανιστούν ορισμένες προκλήσεις καθώς θα δημιουργείς τον πρώτο σου AM/FM ραδιοφωνικό σταθμό, ενώ η διαδικασία μπορεί να διαφέρει από περιοχή σε περιοχή.

Δορυφόρος / DAB Digital

Σε ορισμένες περιοχές, ο μόνος τρόπος για να προσφερθεί ευρεία γεωγραφική κάλυψη είναι μέσω δορυφορικής μετάδοσης. Αυτός ο τρόπος βέβαια μπορεί να αποδειχθεί και ο ακριβότερος ώστε να καταφέρεις να αποκτήσεις όλο τον απαραίτητο εξοπλισμό μετάδοσης που θα χρειαστείς.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το Small Scale DAB εισάγεται για να παρέχει έναν τρόπο χαμηλότερου κόστους για τις υπηρεσίες «over the air» για πρόσβαση σε ακροατές μέσω ραδιοφώνων DAB. Το DAB χρησιμοποιείται επίσης σε άλλες περιοχές για να επιτρέψει σε περισσότερους ραδιοτηλεοπτικούς φορείς να παρέχουν υπηρεσίες «over the air».

4. Επέλεξε ένα όνομα για το ραδιοφωνικό σταθμό

Το όνομα που θα επιλέξεις για το νέο σου ραδιοφωνικό σταθμό είναι αναμφισβήτητα ένα απ’ τα δυσκολότερα – και πιθανότατα το πιο χρονοβόρο – tasks που θα πρέπει να αναλάβεις. Δεν είναι εύκολο να βρεις το κατάλληλο όνομα, πόσο μάλλον όταν θα πρέπει να είναι διαφορετικό, μοναδικό και να μην χρησιμοποιείται από άλλους.

Ένα καλό όνομα θα πρέπει να είναι σχετικά μικρό, να προφέρεται εύκολα, να φαίνεται όμορφο όταν το βλέπεις γραμμένο και, φυσικά, να είναι αρκετά εύκολο ώστε να το διατηρούν οι ακροατές στο μυαλό τους. Αν το όνομα γράφεται ή προσφέρεται δύσκολα, τότε κατά πάσα πιθανότητα θα δυσκολευτείς αρκετά με την προώθηση του.

Σιγουρέψου λοιπόν πως το όνομα που θα επιλέξεις θα βρίσκεται μέσα στα πλαίσια των παρακάτω ελέγχων:

• Να είναι όσο πιο σύντομο γίνεται.
• Να μην περιλαμβάνει αριθμούς και σύμβολα.
• Να προσφέρεται και να γράφεται εύκολα.
• Να το θυμάται εύκολα κάποιος όταν το διαβάζει.

Μπορείς επίσης να προσθέσεις στο τέλος και τη λέξη “Radio”, ως SEO τρόπο για να προστεθεί η λέξη-κλειδί στον τίτλο για να αυξήσεις τις πιθανότητες να σε βρίσκουν από τις μηχανές αναζήτησης. Για παράδειγμα, αν ο ραδιοφωνικός σταθμός θα ονομάζεται “TechGuides”, τότε μπορείς να το προωθείς παντού ως “TechGuides Radio”.

5. Νομιμοποίησε το νέο σου ραδιοφωνικό σταθμό

Το τελευταίο πράγμα που χρειάζεσαι είναι να τρέχεις λίγο καιρό αργότερα και αφότου ξεκινήσεις να εκπέμπεις για νομικά θέματα περί πνευματικών δικαιωμάτων. Και όχι, δεν υπάρχει τρόπος για να παίζεις live τα αγαπημένα σου τραγούδια δωρεάν. Και όχι, το Spotify Premium και άλλες streaming υπηρεσίες δεν σε καλύπτουν, ακόμα κι αν πληρώνεις για τα συνδρομητικά τους πακέτα.

Με μια γρήγορη αναζήτηση θα μάθεις γρήγορα πως το πρώτο και σημαντικότερο πράγμα που θα χρειαστεί να κάνεις είναι μια αίτηση για online χρήση μουσικής από την Ειδική Υπηρεσία Έκτακτης Διαχείρισης Δικαιωμάτων. Η αναφορά στο PDF τους γράφει:

Η ισχύουσα Νομοθεσία περί πνευματικής ιδιοκτησίας (Ν. 2121/1993 και Ν. 4481/2017), οι Ευρωπαϊκές οδηγίες και οι διεθνείς συνθήκες, παρέχουν στους δημιουργούς των μουσικών έργων, απόλυτα και αποκλειστικά δικαιώματα επί των έργων τους (περιουσιακό – ηθικό), τα οποία υφίστανται και στις περιπτώσεις επιγραμμικών (on-line) χρήσεων μουσικής (Διαδίκτυο, κινητή τηλεφωνία, IPTV, κ.λπ.).

Για τις ως άνω νόμιμες χρήσεις (μηχανική εγγραφή σε Διακομιστές/Servers, μηχανική αναπαραγωγή, παρουσίαση στο κοινό όπως επίσης και το να καθίστανται τα έργα προσιτά στο κοινό σε χρόνο και από τόπο που ο χρήστης επιλέγει), απαιτείται η άδεια της ΕΥΕΔ, όσον αφορά στο εκπροσωπούμενο ρεπερτόριο.

Μπορείς να διαβάσεις τους οικονομικούς όρους ανά υπηρεσία στο διαθέσιμο PDF αρχείο που παρέχεται. Σε κάθε περίπτωση ωστόσο προτείνεται να επικοινωνήσεις με έναν λογιστή ή μια λογίστρια που γνωρίζει καλά επί του θέματος και για τις ισχύουσες νομοθεσίες περί πνευματικής ιδιοκτησίας.

6. Προγράμματα για Ραδιοφωνικούς Σταθμούς

Πάνε οι ημέρες όπου οι ραδιοφωνικοί σταθμοί ήταν στούντιο γεμάτα από διαφορετικά CDs. Πλέον, οι σύγχρονοι ραδιοφωνικοί σταθμοί αποθηκεύουν τις τεράστιες βάσεις μουσικής τους σε διαφορετικούς σκληρούς δίσκους, οι οποίοι είτε λειτουργούν offline στο στούντιο, είτε είναι συνδεδεμένοι ως cloud διακομιστές για να παρέχουν άμεση πρόσβαση στους παρουσιαστές που θέλουν να τις ανανεώνουν από οποιοδήποτε τοποθεσία ή συσκευή.

Και έως ότου φτάσει η μέρα όπου τα AI εργαλεία θα αποτελούν την ιδανική λύση τους ραδιοφωνικούς σταθμούς που θα θέλουν να λειτουργούν πλήρως αυτοματοποιημένα, θα πρέπει να βρεις ένα τρόπο να προγραμματίζεις τις μουσικές σου λίστες, να αποθηκεύεις και να διαχειρίζεσαι όλο το περιεχόμενο που θα εκπέμπει ο ραδιοφωνικός σου σταθμός.

Radio Station Broadcast Services

Αν επιλέξεις να εκπέμπεις μέσω κάποιας ραδιοφωνικής πλατφόρμας, όπως κάποια από αυτές που αναφέρθηκαν παραπάνω, τότε αυτό είναι το μέρος στο οποίο θα ανεβάζεις όλα τα τραγούδια που θα παίζουν. Αυτές οι πλατφόρμες συχνά σου παρέχουν ένα περιβάλλον μέσα από το οποίο θα έχεις την δυνατότητα να ανεβάζεις, να διαγράφεις και να διαχειρίζεσαι όλα τα τραγούδια και τις λίστες σου.

• Live365
• Shoutcast
• Airtime Pro

Υπηρεσίες όπως οι παραπάνω σου επιτρέπουν να δημιουργήσεις τον δικό σου ραδιοφωνικό σταθμό μέσα λίγα μόλις λεπτά. Κάθε υπηρεσία έρχεται με τα δικά της συνδρομητικά πακέτα, ενώ ορισμένες σου επιτρέπουν να ξεκινήσεις να τις χρησιμοποιείς εντελώς δωρεάν για ένα μικρό χρονικό διάστημα ώστε να ελέγξεις τις δυνατότητες τους.

Radio Automation Software

Αν αποφασίσεις να το πας all-in, τότε θα μπορείς να επιλέξεις ένα Radio Automation λογισμικό, μέσα από το οποίο θα οργανώνεις, θα διαχειρίζεσαι και θα προγραμματίζεις όλο το περιεχόμενο που θα εκπέμπεται.

Θα βρεις ορισμένα απ’ τα γνωστότερα λογισμικά παρακάτω, ενώ σιγουρέψου πως το πρόγραμμα είναι συμβατό με το λειτουργικό σύστημα που θα χρησιμοποιείς και αν παρέχεται εντελώς δωρεάν, ή θα πρέπει να αποκτήσεις μια συνδρομητική έκδοση για να έχεις πρόσβαση σε όλες τις δυνατότητες.

• RadioDJ (Windows).
• PlayIt Live (Windows).
• ZaraStudio (Windows).
• Radio.co (Web, Android & iOS).
• Mixxx (Windows, macOS & Linux).
• BUTT (Windows, macOS & Linux).

Αυτά τα προγράμματα παρέχουν εξαιρετικά περιβάλλοντα μέσα από τα οποία θα μπορείς να οργανώνεις ολόκληρο το bradcasting σταθμό σου, αλλά τα περισσότερα απαιτούν να επενδύσεις λίγο χρόνο σε αυτά έως ότου μάθεις πως λειτουργούν και τι δυνατότητες παρέχουν.

Radio Broadcasting Software

Τα Radio Broadcasting προγράμματα θεωρούνται μέχρι και σήμερα τα πιο ειδικευμένα, ενώ είναι αυτά που παρέχουν τις περισσότερες επιλογές και δυνατότητες. Απ’ τη σειρά με την οποία θα παίζει το περιεχόμενο του ραδιοφωνικού σου σταθμού, έως και αν θα γίνεται fade καθώς αλλάζουν μεταξύ τους τα τραγούδια, ένα Radio Broadcasting πρόγραμμα είναι συχνά απαραίτητο.

Θα βρεις ορισμένα απ’ τα γνωστότερα και πιο αξιόπιστα Radio Broadcasting προγράμματα στη παρακάτω λίστα:

• Traktor Pro
• Virtual DJ PRO
• Serato DJ
• Cross DJ
• ProppFrexx ONAIR
• SAM Broadcaster Pro
• RadioBOSS
• PlayoutONE
• mAirList
• StationPlaylist Studio Pro
• NextKast Pro
• Rocket Broadcaster
• RadioCaster

Φυσικά, προτείνεται να χρησιμοποιήσεις όσα πιο πολλά μπορείς – ή έστω τις δοκιμαστικές εκδόσεις τους – ώστε να ελέγξεις ποιο μπορεί να εξυπηρετήσει καλύτερα τις ανάγκες του νέου σου σταθμού. Δυστυχώς, τα περισσότερα είναι premium λογισμικά, που σημαίνει πως θα πρέπει να επενδύσεις κάποια χρήματα ώστε να τα αποκτήσεις και να ξεκινήσεις.

7. Σχεδίασε ένα λογότυπο

Θα προσπαθήσω να αποφύγω να αναφερθώ στα λογότυπα των ελληνικών ραδιοφωνικών σταθμών, τα οποία όταν είναι όλα μαζεμένα σε ένα μέρος, είναι σαν να βλέπεις όλα τα λογότυπα από τα 90s των τηλεοπτικών καναλιών. Κάπου, σε κάποιο σημείο κατά τη διάρκεια της εξέλιξης του ραδιοφώνου στην Ελλάδα, χάθηκε για πάντα η αισθητική του Έλληνα πάνω στο σχεδιασμό λογοτύπων.

Οπότε, εάν θέλεις να δεις ορισμένα καλά παραδείγματα για να πάρεις μερικές ιδέες για το νέο σου λογότυπο, τότε θα σου πρότεινα να παραλήψεις την ελληνική αγορά. Βέβαια, αν αποφασίσεις να αφήσεις να αναλάβει τον σχεδιασμό του λογοτύπου ένας ή μια γραφίστρια, τότε δεν θα χρειαστεί να ασχοληθείς ιδιαίτερα με το δημιουργικό κομμάτι.

Αν όμως αποφασίσεις να σχεδιάσεις εσύ το λογότυπο, τότε υπάρχουν αρκετά προγράμματα και εφαρμογές που μπορείς να χρησιμοποιήσεις. Κάποια είναι εύκολα και προτείνονται για αρχάριους, ενώ άλλα απαιτούν περισσότερο χρόνο για να μάθεις πως να τα χρησιμοποιείς, αλλά σου δίνουν πρόσβαση σε όλα τα κατάλληλα εργαλεία για να σχεδιάσεις οτιδήποτε έχεις στο μυαλό σου.

• Canva: Μια freemium online υπηρεσία για να σχεδιάζεις τα πάντα, με δωρεάν και premium επιλογές, διαθέσιμο από την ιστοσελίδα ή μέσω των εφαρμογών για Windows, Android και iOS.
• Adobe Photoshop & Illustrator: Επαγγελματικά και συνδρομητικά λογισμικά, διαθέσιμα για Windows & macOS.
• Affinity Designer: Πρόκειται για ένα απ’ τα γνωστότερα και πιο επαγγελματικά λογισμικά για τον σχεδιασμό λογοτύπων και γραφικών, το οποίο ωστόσο είναι premium και διαθέσιμο για Windows και macOS.
• Inkscape: Ένα δωρεάν και ανοικτού-κώδικα πρόγραμμα, διαθέσιμο για Windows, macOS και Linux.
• CorelDRAW: Ένα επί πληρωμής πρόγραμμα με 15 ημέρες δωρεάν δοκιμαστικής χρήσης, διαθέσιμο για Windows και macOS.
• Corel Vector: Προηγουμένως γνωστό ως Gravit Designer, πρόκειται για ένα εξαιρετικό πρόγραμμα που τρέχει απευθείας μέσα από το πρόγραμμα περιήγησης σου.

Το Canva αποτελεί την ιδανική επιλογή για τους περισσότερους αρχάριους που δεν θέλουν να επενδύσουν αρκετό χρόνο πάνω στον σχεδιασμό ενός λογοτύπου και θέλουν να φτιάξουν κάτι απλό και όμορφο.

Το Adobe Illustrator, το Affinity Designer και το CorelDRAW αφορούν κυρίως όσους θέλουν να δημιουργήσουν κάτι περίπλοκο, ενώ κάθε πρόγραμμα εστιάζει σε διαφορετικές δημιουργικές ανάγκες. Για παράδειγμα, το CorelDRAW χρησιμοποιείται συχνά από ανθρώπους που βρίσκονται στο σχεδιαστικό κομμάτι της μόδας, ενώ το Illustrator και το Affinity χρησιμοποιούνται κυρίως από επαγγελματίες γραφίστες.

Ως μια εξαιρετική εναλλακτική είναι το Inkscape, το οποίο είναι ανοικτού-κώδικα και παρέχεται εντελώς δωρεάν για κάθε λειτουργικό σύστημα. Πρόκειται για ένα εργαλείο το οποίο δεν έχει να ζηλέψει πολλά απ’ τους ανταγωνιστές του, ενώ τα εργαλεία και οι δυνατότητες που σου δίνονται είναι αρκετές για να βγάλεις ένα επαγγελματικό και commercial αποτέλεσμα.

8. Κατασκεύασε μια ιστοσελίδα (ο εύκολος τρόπος)

Μιας και το να έχεις την δική σου ιστοσελίδα είναι σημαντικό για την προώθηση του νέου σου ραδιοφωνικού σταθμού, μπορείς να ξεκινήσεις με δύο τρόπους: Είτε να πληρώσεις σε κάποια εταιρεία ή έναν προγραμματιστή, είτε να χρησιμοποιήσεις κάποια πλατφόρμα (γνωστές και ως “website builders”) για να σχεδιάσεις με ευκολία μια ιστοσελίδα.

Τα website builders είναι εργαλεία τα οποία ουσιαστικά σου επιτρέπουν να σχεδιάζεις ιστοσελίδες με ευκολία, προσθέτοντας διάφορα στοιχεία σε όποια σημεία επιθυμείς, εισάγοντας κείμενα, φωτογραφίες, βίντεο, tweets και άλλα, καθώς επίσης και να αλλάζεις τη θέση κάθε στοιχείου κάνοντας κλικ πάνω του και σέρνοντας το στο επιθυμητό σημείο.

Μπορείς επίσης να επιλέγεις και να μορφοποιείς κάποιο από τα έτοιμα προ-σχεδιασμένα πρότυπα που σου παρέχονται από την πλατφόρμα ή την κοινότητα της, ή ακόμα και να δημιουργείς τις δικές σου κενές σελίδες και να ξεκινάς να δημιουργείς κάτι απ’ την αρχή. Ορισμένες από τις καλύτερες απ’ τις καλύτερες και πιο αξιόπιστες πλατφόρμες κατασκευής ιστοσελίδων που μπορείς να χρησιμοποιήσεις είναι οι παρακάτω:

• WordPress: Πρόκειται για την γνωστότερη CMS πλατφόρμα παγκοσμίως, με εκατοντάδες χιλιάδες διαθέσιμα templates, plugins για να επεκτείνεις τις δυνατότητες και τις λειτουργίες της ιστοσελίδας σου και ένα φιλικό περιβάλλον για να διαχειρίζεσαι με ευκολία όλο το περιεχόμενο σου. Είναι επίσης ιδιαίτερα οικονομικό για να ξεκινήσεις, καθώς πλατφόρμες όπως η Hostinger κάνουν την διαδικασία πλήρως αυτοματοποιημένη.
• Squarespace: Το Squarespace αφορά όλους όσους θέλουν να σχεδιάσουν μια ιστοσελίδα με ιδιαίτερη ευκολία και μέσα σε λίγα μόλις λεπτά. Θεωρητικά, σου παρέχονται όλα τα εργαλεία για να ανοίξεις και να συνδέσεις το νέο σου ραδιοφωνικό σταθμό, αλλά προτείνεται μόνο ως εναλλακτική επιλογή έναντι του WordPress.
• Wix: Το Wix δεν διαφέρει ιδιαίτερα από το Squarespace, μιας και τα δύο είναι website builder εργαλεία τα οποία σου επιτρέπουν να σχεδιάζεις ιστοσελίδες με drag-and-drop λειτουργίες (σέρνοντας δηλαδή διάφορα στοιχεία στα σημεία που θέλεις). Και πάλι, το Wix είναι μια εξαιρετική εναλλακτική του WordPress, αλλά όχι η καλύτερη για ραδιοφωνικούς σταθμούς.

Το WordPress αποτελεί την καλύτερη επιλογή για το μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων, μα κυρίως σε όσο αφορά τις ιστοσελίδες που φιλοξενούν web players. Πρόκειται για μια δωρεάν και ανοικτού-κώδικα πλατφόρμα η οποία υπάρχει χρόνια στο χώρο και έχει τη μεγαλύτερη κοινότητα παγκοσμίως.

9. Ξεκίνα να εκπέμπεις ζωντανά και να προωθείς το νέο σου ραδιοφωνικό σταθμό

Έχεις στήσει όλο τον εξοπλισμό, έχεις δημιουργήσει όλες τις λίστες που θα ξεκινήσουν να παίζουν, τα έχεις προγραμματίσει όλα, έχεις επιλέξει και ένα όνομα, έχεις δημιουργήσει και μια ιστοσελίδα, και έχεις νομιμοποιήσει τον ραδιοφωνικό σου σταθμό, συνέχεια έχει να ξεκινήσεις να εκπέμπεις ζωντανά.

Οι ακροατές βέβαια δεν θα έρχονται πάντα από μόνοι τους, οπότε συνέχεια έχει να ξεκινήσεις να προωθείς το νέο σου ραδιοφωνικό σταθμό. Ο πιο εύκολος τρόπος είναι να ξεκινήσεις αρχικά να δημιουργείς μια online παρουσία στα γνωστότερα κοινωνικά δίκτυα. Χρησιμοποίησε το Facebook, το Instagram και το TikTok για να ανεβάζεις σύντομα προωθητικά βίντεο απ’ το πρόγραμμα του ραδιοφωνικού σου σταθμού.

Το Twitter είναι ένα εξαιρετικό κοινωνικό δίκτυο για να αυξήσεις την αλληλεπίδραση με τους ακροατές σου, για να παρέχεις behind-the-scenes περιεχόμενο από το στούντιο σου, καθώς επίσης και για να κάνεις ψηφοφορίες και να μαθαίνεις περισσότερα για τα ενδιαφέροντα των ακροατών σου. Το LinkedIn είναι επίσης απαραίτητο για κάθε επαγγελματικό ραδιοφωνικό σταθμό.

Στις μέρες μας και σε μια εποχή όπου το Twitter έχει εξαγοραστεί απ’ τον Elon Musk, νέα εργαλεία και πλατφόρμες κυκλοφόρησαν για να καλύψουν το “κενό”. Μια από αυτές – και η δημοφιλέστερη όλων – είναι το Mastordon, το οποίο μπορείς να χρησιμοποιήσεις για να δημιουργήσεις τον δικό σου server στο Mastordon, παρέχοντας το δικό σου κοινωνικό δίκτυο στους ακροατές σου ώστε να μιλάνε μεταξύ τους, να δημοσιεύουν υλικό και να έρχονται σε επικοινωνία με τους παρουσιαστές.

10. Καταχώρησε τον ραδιοφωνικό σου σταθμό σε γνωστές streaming υπηρεσίες

Υπάρχουν αρκετές streaming υπηρεσίες στις οποίες μπορείς να καταχωρήσεις το νέο σου ραδιοφωνικό σταθμό. Αυτές οι πλατφόρμες δημιουργούν ένα δημόσιο προφίλ για κάθε ραδιοφωνικό σταθμό, μέσα από το οποίο οι ακροατές θα έχουν την δυνατότητα να ακούνε live τις εκπομπές, να βρίσκουν περισσότερες πληροφορίες και να ακολουθούν τους αγαπημένους τους ραδιοφωνικούς σταθμούς.

Μια απ’ τις γνωστότερες streaming υπηρεσίες για ραδιοφωνικούς σταθμούς παγκοσμίως είναι το TuneIn, το οποίο παρέχει ένα μοντέρνο και προσεγμένο περιβάλλον και χρησιμοποιείται από εκατομμύρια ανθρώπους σε ολόκληρο τον κόσμο. Θα βρεις επίσης μια πληθώρα επιλογών από ελληνικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς, δημόσιες λίστες και ένα προσεγμένο και σταθερό web player.

Για να καταχωρήσεις τον ραδιοφωνικό σου σταθμό στο TuneIn, θα χρειαστεί να συμπληρώσεις τη φόρμα TuneIn Station Interest. Μπορείς επίσης να επικοινωνήσεις και με άλλες παρόμοιες ιστοσελίδες που φιλοξενούν κυρίως ελληνόφωνο κοινό, όπως για παράδειγμα το Ε-Radio.gr και το Live24.gr.

Συχνές Ερωτήσεις

Έχεις περισσότερες απορίες ή προβληματισμούς σχετικά με το ξεκίνημα του πρώτου σου ραδιοφωνικού σταθμού; Μπορείς να αφήσεις το σχόλιο σου στο τέλος του άρθρο, γράφοντας αναλυτικά για την ερώτηση που θέλεις να κάνεις ή το πρόβλημα που αντιμετωπίζεις.