21 Ιστοσελίδες με δωρεάν φωτογραφίες, βίντεο και μουσική

Είτε αναζητάς για φωτογραφίες για τα άρθρα του blog σου, είτε βίντεο για το περιεχόμενο σου στο YouTube, είτε ακόμα και μουσική για podcasts σου, υπάρχουν εκατοντάδες ιστοσελίδες με δωρεάν stock υλικό που μπορείς να χρησιμοποιήσεις για προσωπικούς ή εμπορικούς σκοπούς.

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός πως ολοένα και περισσότεροι καλλιτέχνες και δισκογραφικές εταιρείες προχωράνε νομικά ενάντια σε δημιουργούς που χρησιμοποιούν το υλικό τους χωρίς να έχουν τα απαραίτητα πνευματικά δικαιώματα. Πλέον, με εργαλεία που βασίζονται στην Τεχνητή Νοημοσύνη και πλήρως ανεπτυγμένα bots όπως το ChatGPT και το Bing Chat που αναγνωρίζουν με ευκολία οτιδήποτε κι αν τους παρέχεις, είναι εύκολο για τις εταιρείες και τους καλλιτέχνες να εντοπίζουν όσους χρησιμοποιούν το υλικό τους χωρίς τα απαραίτητα πνευματικά δικαιώματα.

Ο καλύτερος τρόπος για να σιγουρευτείς πως δεν θα σου έρθει μια μέρα ένα τεράστιο πρόστιμο και ερχόμενο δικαστήριο, είναι φροντίζοντας πως το περιεχόμενο που χρησιμοποιείς παρέχεται με την κατάλληλη άδεια η οποία επιτρέπει τη διανομή, τη χρήση και την προσαρμογή του υλικού είτε εντελώς δωρεάν και χωρίς credits, είτε παρέχοντας τα εύσημα στον δημιουργό ή την πηγή.

Όσα πρέπει να γνωρίζεις για τα πνευματικά δικαιώματα

Υπάρχουν ορισμένα βασικά πράγματα που θα πρέπει να κοιτάς κάθε φορά προτού κατεβάσεις μια δωρεάν εικόνα, ένα βίντεο, ή ένα τραγούδι απ’ το διαδίκτυο. Ένα από αυτά – και ίσως το βασικότερο – είναι τα δικαιώματα χρήσης που περιλαμβάνει το εκατοστέ αρχείο. Αυτά τα δικαιώματα χρήσης καθορίζουν πως μπορείς να χρησιμοποιείς το εκατοστέ αρχείο νόμιμα.

Το μεγαλύτερο ποσοστό των φωτογραφιών και βίντεο που παρέχονται δωρεάν και είναι νόμιμο να τα κατεβάσεις και να τα χρησιμοποιήσεις στα projects σου, παρέχονται με δικαιώματα χρήσης Creative Commons (CC), που σημαίνει ότι μπορείς να τα χρησιμοποιείς δωρεάν, αλλά με την προϋπόθεση πως ακολουθείς τις βασικές προϋποθέσεις των δημιουργών. Η πιο συχνή είναι να αναφέρεις ποιος είναι ο δημιουργός της φωτογραφίας, του βίντεο ή του κομματιού.

Γνωστοί τύποι Πνευματικών Δικαιωμάτων

Μία από τις πιο κοινές άδειες για εικόνες και βίντεο είναι η άδεια Creative Commons (CC), η οποία είναι ένας τυποποιημένος τρόπος για την παροχή άδειας χρήσης δημιουργικού έργου βάσει του νόμου περί πνευματικών δικαιωμάτων. Υπάρχουν έξι διαφορετικοί τύποι αδειών CC, οι οποίοι ποικίλλουν ως προς το επίπεδο ανεκτικότητας και τις προϋποθέσεις.

• CC BY: Με τη συγκεκριμένη άδεια θα έχεις την δυνατότητα να διανέμεις, να αναμιγνύεις, να προσαρμόζεις και να επαναχρησιμοποιείς σε όποια projects σου επιθυμείς το υλικό, εφόσον δοθεί αναφορά προς τον δημιουργό. Η συγκεκριμένη άδεια επιτρέπει και την εμπορική χρήση.
• CC BY-SA: Με τη συγκεκριμένη άδεια θα έχεις την δυνατότητα να διανέμεις και να χρησιμοποιείς το υλικό για εμπορική χρήση. Παρόλα αυτά, εάν το υλικό προσαρμοστεί, θα πρέπει να δοθεί αναφορά στον δημιουργό.
• CC BY-NC: Αυτή η άδεια επιτρέπει στους χρήστες να διανέμουν, να αναμιγνύουν, να προσαρμόζουν και να βασίζονται στο υλικό σε οποιοδήποτε μέσο ή μορφή μόνο για προσωπικούς σκοπούς και μόνο εφόσον η αναφορά δίνεται στον δημιουργό.
• CC BY-NC-SA: Αυτή η άδεια επιτρέπει στους χρήστες να διανέμουν, να αναμιγνύουν, να προσαρμόζουν και να βασίζονται στο υλικό σε οποιοδήποτε μέσο ή μορφή μόνο για μη εμπορικούς σκοπούς και μόνο εφόσον δίνεται η απόδοση στον δημιουργό. Εάν προσαρμόσεις ή δημιουργήσεις κάτι πάνω στο υλικό, τότε θα πρέπει να χορηγήσεις μια άδεια χρήσης του τροποποιημένου υλικού με τους ίδιους όρους.
• CC BY-ND: Αυτή η άδεια επιτρέπει στους χρήστες να αντιγράφουν και να διανέμουν το υλικό σε οποιοδήποτε μέσο ή μορφή μόνο σε μη προσαρμοσμένη μορφή και μόνο εφόσον η αναφορά δίνεται στον δημιουργό. Η άδεια επιτρέπει την εμπορική χρήση.
• CC BY-NC-ND: Αυτή η άδεια επιτρέπει στους χρήστες να αντιγράφουν και να διανέμουν το υλικό σε οποιοδήποτε μέσο ή μορφή μόνο σε μη προσαρμοσμένη μορφή, μόνο για προσωπικούς σκοπούς και μόνο εφόσον η αναφορά δίνεται στον δημιουργό.

Μια άλλη κοινή άδεια για εικόνες και βίντεο είναι η άδεια “Public Domain Dedication“, που σημαίνει ότι ο δημιουργός έχει παραιτηθεί από τα πνευματικά δικαιώματα και έχει θέσει το έργο του στον παγκόσμιο δημόσιο τομέα. Αυτό σημαίνει ότι ο καθένας μπορεί να χρησιμοποιήσει το έργο για οποιονδήποτε σκοπό χωρίς περιορισμούς ή προϋποθέσεις. Ένα παράδειγμα εργαλείου αφοσίωσης δημόσιου τομέα είναι το CC0 (γνωστό και ως CC Zero).

Μύθοι και Αλήθειες γύρω απ’ τα Πνευματικά Δικαιώματα

Υπάρχουν πολλοί μύθοι και αλήθειες σχετικά με τις άδειες φωτογραφιών, μουσικής και βίντεο που πρέπει να γνωρίζεις. Ορισμένοι απ’ τους πιο συχνούς μύθους (κυρίως στη χώρα μας) είναι οι παρακάτω που θα βρεις στη λίστα, με το γνωστότερο να είναι πως καθένας έχει την δυνατότητα να χρησιμοποιήσει μια φωτογραφία, ένα βίντεο, ή ακόμα και ένα τραγούδι, εφόσον δώσει τα απαραίτητα credits (εύσημα) στον δημιουργό.

• Μύθος: Μπορείς να χρησιμοποιήσεις οποιαδήποτε φωτογραφία ή βίντεο που θα βρεις στο διαδίκτυο δωρεάν, αρκεί να δώσεις τα εύσημα στον δημιουργό.
• Αλήθεια: Δεν αρκεί η αναφορά στον δημιουργό για την αποφυγή παραβίασης πνευματικών δικαιωμάτων. Θα πρέπει είτε να έχεις την άδεια από τον κάτοχο, είτε να έχει δανειοδοτηθεί με δωρεάν άδεια (όπως CC).
• Μύθος: Μπορείς να χρησιμοποιήσεις οποιαδήποτε φωτογραφία ή βίντεο που δεν έχει υδατογράφημα (watermark) ή ειδοποίηση πνευματικών δικαιωμάτων χωρίς κανένα πρόβλημα.
• Αλήθεια: Η απουσία υδατογραφήματος (watermark) ή ειδοποίησης δεν σημαίνει ότι η φωτογραφία ή το βίντεο δεν προστατεύονται από πνευματικά δικαιώματα. Στην πραγματικότητα, τα πνευματικά δικαιώματα παραχωρούνται αυτόματα στον δημιουργό της φωτογραφίας ή του βίντεο αμέσως μόλις καθοριστεί σε απτή μορφή. Πρέπει ακόμα να λάβεις άδεια ή άδεια χρήσης για να χρησιμοποιείς το υλικό νόμιμα.
• Μύθος: Μπορείς να χρησιμοποιήσεις οποιαδήποτε φωτογραφία ή βίντεο που φέρει την ετικέτα “Δωρεάν δικαιώματα” για οποιονδήποτε σκοπό χωρίς να πληρώσεις τίποτα.
• Αλήθεια: Χωρίς δικαιώματα δεν σημαίνει δωρεάν. Σημαίνει ότι πληρώνεις εφάπαξ τέλος για να χρησιμοποιήσεις τη φωτογραφία ή το βίντεο για συγκεκριμένο σκοπό, χωρίς να χρειάζεται να πληρώνεις δικαιώματα κάθε φορά που το χρησιμοποιείς. Ωστόσο, εξακολουθείς να πρέπει να ακολουθείς τους όρους και τις προϋποθέσεις της άδειας, όπως η διάρκεια, το εύρος και οι απαιτήσεις απόδοσης.
• Μύθος: Μπορείς να τροποποιήσεις οποιαδήποτε φωτογραφία ή βίντεο βρεις στο διαδίκτυο και να τα χρησιμοποιήσεις ως δικά σου.
• Αλήθεια: Η τροποποίηση μιας φωτογραφίας ή ενός βίντεο δεν το κάνει δικό σου. Πρέπει ακόμα να σεβαστείς τα δικαιώματα του αρχικού δημιουργού και να λάβεις την άδειά του ή την άδεια χρήσης του έργου του. Ορισμένες άδειες, όπως οι CC BY-ND και CC BY-NC-ND δεν επιτρέπουν καμία απολύτως τροποποίηση.

Στην περίπτωση που αντιμετωπίζεις κάποιο νομικό πρόβλημα και θέλεις να μάθεις περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις άδειες, έλεγξε την άδεια που έχει το υλικό που χρησιμοποίησες ώστε να καταλάβεις κατευθείαν σε τι θέση βρίσκεσαι.

Αν τα πνευματικά δικαιώματα του υλικού απαιτούσαν μη εμπορική και προσωπική χρήση, ή έπρεπε πρώτα να πληρώσεις γι ‘αυτά, ή πωλείται σε κάποια υπηρεσία με stock περιεχόμενο και εσύ το χρησιμοποίησες απλά δίνοντας τα εύσημα στον δημιουργό ή την πηγή, δεν είσαι καλυμμένος/η νομικά.

Ιστοσελίδες με δωρεάν φωτογραφίες, βίντεο και μουσική

Υπάρχει μια πληθώρα επιλογών από ιστοσελίδες που παρέχουν δωρεάν stock περιεχόμενο. Κάποιες επικεντρώνονται αποκλειστικά στις φωτογραφίες, ενώ άλλες το πάνε ένα βήμα παραπέρα παρέχοντας δωρεάν βίντεο, μουσική, ηχητικά εφέ, GIFs, vectors, mockups, εικονίδια, γραμματοσειρές και πολλά ακόμα που θα μπορείς να χρησιμοποιείς στο περιεχόμενο σου.

Κάποιες από τις παραπάνω ιστοσελίδες σου επιτρέπουν να δημιουργήσεις ένα δωρεάν λογαριασμό, ακολουθώντας τους φωτογράφους ή τους χρήστες που επιθυμείς, δημιουργώντας collections με τις αγαπημένες σου φωτογραφίες, βίντεο και μουσική, καθώς επίσης και για να τις μοιράζεσαι με φίλους, γνωστούς, ή ακόμα και την ομάδα σου.

Μπορείς να βρεις εξίσου εξαιρετικές δωρεάν stock φωτογραφίες και μέσα από διάφορες υπηρεσίες και εργαλεία που χρησιμοποιείς. Για παράδειγμα, εργαλεία όπως το Notion έχουν ενσωματώσει το Unsplash για να χρησιμοποιούν οι χρήστες του απεριόριστες δωρεάν φωτογραφίες στις σημειώσεις τους. Αν καμία ιστοσελίδα δεν περιλαμβάνει τις φωτογραφίες ή τα βίντεο που αναζητάς, τότε μπορείς να χρησιμοποιήσεις εργαλεία όπως το Canva.com για να δημιουργείς μοναδικά σχέδια.

Αν και οι περισσότερες από τις παραπάνω ιστοσελίδες έχουν Creative Commons Zero (CC0) άδεια στο περιεχόμενο που παρέχουν, που σημαίνει πως μπορείς να τις χρησιμοποιείς και να τις προσαρμόζεις ακόμα και για εμπορικούς σκοπούς χωρίς να δώσεις credits στην πηγή ή τον δημιουργό, κάποιες προϋποθέτουν να εισάγεις τα εύσημα (credits).

Συχνές ερωτήσεις για το stock περιεχόμενο

Αν έχεις κάποια ερώτηση, απορία ή προβληματισμό για το οποίο δεν έχω απαντήσει παρακάτω, μπορείς να αφήσεις το σχόλιο σου στο τέλος του άρθρου.